استفاده از اسانس و کنسانتره در صنایع مختلف بهویژه صنایع غذایی، بهداشتی و عطرسازی بسیار رایج است. اما باید به تفاوت بین این دو محصول دقت کرد زیرا ممکن است برای بسیاری از افراد قابل اشتباه باشد. در این مقاله، ما به بررسی تفاوت اسانس و کنسانتره میپردازیم و تفاوتهای اساسی بین این دو را مورد بررسی قرار میدهیم.
اگرچه هر دو محصول از مواد طبیعی مانند گیاهان، میوهها و گلها به دست میآیند، اما روشهای تولید و خصوصیات آنها متفاوت است. در این مقاله ،در ابتدا یک تعریف از اسانس و کنسانتره میگوییم که بیشتر با آنها آشنا شوید. سپس به تفاوتهای فرآیند تولید، خواص، کاربردها و موارد دیگر اسانس و کنسانتره میپردازیم:
مطالب مرتبط : حلال چیست ؟
واژه "اسانس" در زبان فارسی معادلهایی همچون "عطرمایه"، "عصاره"، و "جوهر" دارد.
اسانس روغنی (که نام واژه از زبان فرانسوی گرفته شده و به فرانسوی "Huile essentielle" است) و با نام انگلیسی "essential oil" یا "عطرمایه"، یک مایع روغنی آبگریز و غلیظ است که حاوی ترکیبات شیمیایی فرار از گیاهان است (در دماهای معمولی به راحتی تبخیر میشود). این روغنهای فرار که به عنوان عطرمایهها نیز شناخته میشوند.
در واقع اسانس یک مایع غلیظ و شفاف است که از مواد معطر مختلف مانند گل و گیاه، میوه، و یا دیگر منابع طبیعی بهدست میآید. این مواد معطر با استفاده از روشهایی مانند تقطیر، استخراج با حلالهای طبیعی (مانند الکل)، فشار و یا روشهای دیگر از منابع طبیعی استخراج میشوند. اسانسها بوی طبیعی و متنوعی دارند و معمولاً در صنایع مختلفی از جمله عطرسازی، آشپزی، بهداشت و مراقبت از پوست و مو، محصولات خوراکی، و... بهکار میروند.
کنسانتره به مایعی گفته میشود که از یک ماده خاص به دست میآید و غلظت آن بسیار بالاست. در واقع، کنسانتره یک نوع عصاره یا مایع غلیظ است که با حذف بخش زیادی از مواد حلال از یک ماده، غلظت بالایی از مواد مورد نظر را حاصل میکند. این ماده معمولاً از گیاهان، میوهها، گلها و دیگر منابع طبیعی استخراج میشود. کنسانترهها به دلیل غلظت بالای خود از مواد مؤثر، در صنایع مختلفی مانند صنایع غذایی، داروسازی، عطرسازی، و... استفاده میشوند.
کنسانتره (به فرانسوی: Concentrate) یک شکل از ماده است که اکثر اجزای اصلی تشکیلدهنده یا حلال آن را حذف کردهاند. این ماده معمولاً از طریق حذف آب موجود در یک محلول یا سوسپانسیون، به عنوان مثال، حذف آب موجود در آبمیوه و تبدیل آن به پودر یا عصاره، تولید میشود.
مفهوم کنسانتره در تغذیه دام نیز به کار میرود و ماده غذایی برای تغذیه دام است. کنسانتره در تغذیه دام شامل تمام مواد مورد نیاز برای پرواربندی دام بوده و کم و بیش دارای بیش از ۷ درصد از پروتیین و ۱۸ درصد فیبر است.
در تغذیهٔ طیور، مفهوم کنسانتره کاملاً متفاوت است. کنسانترهٔ طیور صرفاً شامل مواد ریز مغذی از قبیل اسید آمینهها، ویتامینها، مواد معدنی، فسفر، کلسیم و... میباشد.
مطالب مرتبط : ویسکوزیته چیست ؟
تفاوت اسانس و کنسانتره در موارد زیر خلاصه میشود:
معنای لغوی کنسانتره به معنای فشرده شده است، به هر مادهای که دارای ترکیبات غنی و فشرده از یک یا چند نوع ماده باشد کنسانتره گفته میشود. به عنوان مثال در کنسانتره طیور، غلظت اسیدهای آمینه، ویتامینها و مواد معدنی بالاست. تولید کنسانتره از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا با حذف آب، وزن ماده غذایی کاهش یافته و بنابراین حمل و نقل آن راحتتر و با هزینه کمتری انجام میشود. همچنین، کنسانتره را میتوان به راحتی در هنگام مصرف با اضافه کردن حلال (معمولاً آب)، به حالت اولیه خود برگرداند و مصرف کند. در این روش، از میوهها، اسانس یا عصاره تهیه میشود و با مخلوط کردن این اسانس با شکر و آب، انواع آبمیوه تولید میشود. از مزایای تولید کنسانتره میوه مانند انگور، هلو، سیب، آلبالو، لیمو و ... برای استفاده به عنوان طعم دهنده در صنایع غذایی و شربت، ماندگاری طولانیتر آن است.
اگرچه در طول تاریخ این روغنها برای نگهداری غذاها استفاده میشدند، اما در قرن بیستم بهطور رسمی توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) به عنوان مواد ایمن در حالت عمومی (GRAS) تأیید شدند.
اسانسها بهطور کلی با استفاده از تقطیر، و غالباً با استفاده از بخار، استخراج میشوند. فرآیندهای دیگر شامل چلاندن با پرس، استخراج با حلال، اسفوماتورا، استخراج روغن خالص، صمغگیری، جاسازی در موم و پرس سرد است. از اسانسها، فلاونوئیدها، و رنگها در ساخت عطرها، مواد آرایشی، صابون و شامپو، و خوشبوکنندههای هوا، مواد بهداشتی و سایر محصولات استفاده میشود. همچنین از اسانس خوراکی برای طعم دادن به غذا و نوشیدنیها و افزودن رایحه به محصولات تمیز کننده خانگی و عود استفاده میشود. اسانسها را نباید با عطرها و خوشبوکنندهها اشتباه گرفت زیرا خوشبوکنندهها معمولاً کاملا شیمیایی هستند در حالی که اسانسها از گیاهان گرفته میشوند.
گیاهانی که معمولاً در این صنایع و تهیه اسانس مورد استفاده قرار میگیرند مثل گل رز، اسطوخودوس، و کالندولا که در صنایع آرایشی استفاده میشود. گیاهانی چون جنسینگ، حنزل، و گشنیز که در صنایع دارویی استفاده میشوند.
از اسانسها اغلب برای رایحه درمانی استفاده میشود. اسانسها نوعی داروی جایگزین هستند که در آن اثرات درمانی به ترکیبات معطر نسبت داده میشود. رایحه درمانی ممکن است برای ایجاد آرامش مفید باشد، اما شواهد کافی وجود ندارد که اسانسها بتوانند بهطور مؤثری یک بیماری خاص را درمان کنند. استفاده نادرست از اسانسها میتواند آسیبهایی از جمله واکنشهای آلرژیک و تحریک پوستی ایجاد کند و کودکان نیز به ویژه در معرض اثرات سمی استفاده نادرست قرار دارند.
معمولا همهٔ اسانسها معطر و روغنی هستند.
تمامی حقوق متعلق به شرکت پاسارگاد شیمی پاد می باشد .